مقدمه ای بر کارآفرینی

در این مقاله ابتدا تعاریفی از کارآفرینی و ویژگیهای کارآفرینان ارائه خواهد شد. سپس ضرورت کارآفرینی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و از نقش آموزش در پیشبرد اهداف کارآفرینی سخن به میان خواهد آمد.
این مقاله شامل سرفصلهای زیر است:
1- مفهوم کارآفرینی
2- اهمیت کارآفرینی در توسعه صنعتی و اقتصادی جامعه
3- اهمیت کارآفرینی از نظر اشتغال
4- انواع کارآفرینی
5- ویژگیهای کارآفرینان
6- ضرورت پرورش و آموزش کارآفرینان
7- کارآفرینی در دانشگاهها
8- نقش اطلاعات و ارتباطات در کارآفرینی
نتیجهگیری
مفهوم کارآفرینی
اگرچه اندیشمندان از مدتها قبل در پی تعریف این واژه بودهاند اما همانند اکثر مفاهیم در علوم انسانی، امکان ارائه یک تعریف قطعی برای این کلمه که مورد قبول همگان باشد، امری دشوار است. آنچه که پیداست از ظاهر واژه «کارآفرینی» نمیتوان به مفهوم واقعی آن دست یافت. این واژه معادل Entrepreneurship در زبان انگلیسی است و ریشه آن از کلمه فرانسوی Entreprendre به معنای «متعهد شدن» گرفته شده است. به عبارت بهتر، هنوز در زبان فارسی معادل دقیقی برای انتقال «مفهوم» کارآفرینی وجود ندارد و اغلب واژه کارآفرینی، شنونده ناآشنا را به اشتباه میاندازد. با توجه به سیر تکاملی این مفهوم میتوان به نکات جالبی دست یافت. در سیر تکاملی مفهوم این کلمه، جنبههای زیادی مانند ریسکپذیری، نوآوری، خلاقیت و … به این مفهوم اضافه شدهاند. اگر بخواهیم معنایی را که لغتنامهها برای این کلمه ذکر کردهاند بیان کنیم، میتوانیم به گزاره واژهنامه “وبستر” اشاره کنیم که از نظر آن کارآفرین کسی است که خطرات و ریسکهای یک کسب و کار یا سرمایهگذاری را رهبری، مدیریت و کنترل میکند؛ اما این تعریف تنها به یکی از جنبههای این مفهوم که همان مدیریت ریسک است، پرداخته و به همین دلیل نمیتواند بهطور صحیح خواننده را با مفهوم واقعی کارآفرین آشنا کند.
از نقطه نظر تاریخی، اقتصاددانان نخستین کسانی بودند که در نظریههای اقتصادی خود به بیان مفهوم کارآفرین و کارآفرینی پرداختند. از نظر علم اقتصاد، کارآفرین فردی است که با صرف زمان و انرژی لازم، منابع، نیروی کار، مواد اولیه و سایر داراییها را بهگونهای مدیریت میکند که ارزش آنها یا محصولات حاصل از آنها نسبت به حالت اولیهاش افزایش یابد. در واقع الزاماً کارآفرین، سرمایهدار نیست بلکه این هنر را دارد که با مدیریت درست منابع و سرمایههای موجود، بهترین نتیجه را از فعالیت خود برداشت کند.
شاید بتوان گفت کارآفرینی به فرایند شناسایی فرصتهای جدید، ایجاد کسب و کار و سازمانهای جدید، نوآور و رشدپذیر برای بهرهبرداری از فرصتهای شناساییشده اطلاق میشود که درنتیجه آن کالاها و خدمات جدیدی به جامعه عرضه میشود.
اهمیت کارآفرینی در توسعه صنعتی و اقتصادی جامعه
برای برطرف ساختن مشکلات اقتصادی که گریبانگیر جامعه و کشور هستند، باید ظرفیتهای توسعه کارآفرینی در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه بیش از پیش رشد کنند. اگر در گذشته اینگونه تصور میشد که دولتها میتوانند به تنهایی کشتی اقتصاد را به سر منزل مقصود برسانند، امروزه واضح است که راهکار واقعی برای نیل به این مقصود استفاده از ظرفیت کارآفرینان و فراهم ساختن شرایط برای رشد و گسترش فعالیتهای کارآفرینانه است.
اهمیت کارآفرینی از نظر اشتغال
از طرف دیگر اهمیت کارآفرینی از نظر ایجاد اشتغال باعث شده است تا طی دهههای اخیر در سایر کشورها نیز برای حل معضل بیکاری از ظرفیت کارآفرینان استفاده شود. به همین دلیل است که کشورهایی نظیر ایالات متحده آمریکا، کانادا، فنلاند، هند، مالزی، سنگاپور، استرالیا، آلمان و … سیاستها و برنامههای گستردهای را جهت حمایت از کارآفرینان تدوین کرده و به مرحله اجرا گذاشتهاند. این موضوع خود مهر تأیید دیگری است که باید در راستای فعال ساختن افراد کارآفرین جامعه و تشویق فعالیتهای کارآفرینانه گام برداشت.
انواع کارآفرینی
بسیاری از کارآفرینان کار خود را در قالب ایجاد شرکتهای کوچک و متوسط (SME ها) (small and medium-sized enterprises) شروع میکنند. این شرکتها سهم بهسزایی در توسعه صنایع پیشرفته و ایجاد اشتغال داشته و با توجه به چالاکی و تمرکزی که در ماهیت آنها نهفته است، نسبت به شرکتهای بزرگ از انعطافپذیری بالاتری برخوردارند. به همین دلیل بسیاری از دولتها به منظور ایجاد بستری برای رشد واحدهای کوچک و متوسط، اقدام به ایجاد مراکز رشد و فناوری و نیز پارکهای علم و فناوری کردهاند تا از این شرکتها تا زمانیکه بتوانند به صورت یک شرکت مستقل وارد بازار شوند، حمایت کنند.
ویژگیهای کارآفرینان
• کارآفرینان از خطر استقبال میکنند، در صورتیکه این خطر بیش از حد غیرمعقول نباشد؛ بهعبارت دیگر، آنها مسئولیت فعالیتهایی را که در آنها هیچ امکان موفقیتی وجود نداشته باشد، به عهده نمیگیرند. فعالیتهای با میزان خطر معقول فعالیتهایی هستند که مهارت و کوشش شخص، نقش اصلی را در آنها ایفا میکند. ممکن است شرایط محیطی نیز در موفقیت یا شکست این فعالیتها نقش داشته باشد، اما تأثیر آن به وسیله مهارت و کوشش شخصی به حداقل رسیده تا نتیجه کار جزء مسئولیتهای خود شخص باشد.
• کارآفرینان فعالیتی را انجام میدهند که از آن احساس استقلال کنند. بر طبق این ویژگی، کارآفرینان تمایل دارند که کار را به شیوه خود انجام دهند و کار کردن برای دیگران برایشان دشوار است. این استقلالطلبی احساس مسئولیت را نیز در پی داشته و کار آفرینان اغلب مسئولیتپذیری بالایی دارند. آنها ترجیح میدهند که خود تصمیم بگیرند و در جریان آن، تمام سعی و کوشش خود را برای بهنتیجه رساندن فعالیت انجام خواهند داد.
• کارآفرینان اعتماد به نفس دارند. آنها باور دارند که میتوانند انتظاراتی را که از آنها وجود دارد، برآورده کنند؛ به عبارت دیگر، آنها امکان موفقیت خود را بیش از آن چیزی که هست در نظر میگیرند.
• کارآفرینان در کارهایی که شروع میکنند هدفگرا هستند. بدین معنی که آنها همیشه به فکر اهداف طولانیمدت خود بوده و کارهایی که امروز انجام میدهند، در راستای اهداف آیندهشان است. آنها همیشه چیزی را هدف قرار داده و اهداف آنها معمولاً بلندپروازانه است؛ به همین خاطر است که اغلب از نظر دیگران بلندپرواز جلوه میکنند.
• کارآفرینان احساس رقابت را دوست دارند؛ بنابراین استانداردهای بالایی را برای کار خود در نظر میگیرند. آنها محصولاتی باکیفیت بالا تولید و بر اساس مرغوبیت کالا و خدماتشان رقابت میکنند. آنها از مواجه شدن با رقابت ترسی ندارند و در حقیقت از رقابت لذت میبرند.
• برای برخورد با پویایی دنیای امروز، خلاقیت و نوآوری از جمله ویژگیهایی هستند که یک کارآفرین به آنها نیاز دارد. کارآفرین با استفاده از خلاقیت و نوآوری راه حلهای جدیدی برای رفع مشکلات و بهبود شرایط مییابد. خلاقیت و نوآوری برای یک کارآفرین لازم و ملزوم یکدیگر هستند و هیچیک بدون دیگری به تنهایی برای کارآفرین مؤثر نیستند.
ضرورت پرورش و آموزش کارآفرینان
حال این پرسش مطرح میشود که با استفاده از دانش مدیریت و سایر علوم اجتماعی و اقتصادی تا چه حد میتوان فرآیند انتخاب و پرورش کارآفرینان را آسانتر، کمهزینهتر و اثربخشتر از جریان سعی و خطا کرد؟ پرسش فوق موضوع پژوهشهای متعددی در دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشورهای صنعتی بوده است. در نتیجه همین تحقیقات، آزمونهایی برای سنجش و پیشبینی قابلیتهای کارآفرینی داوطلبان ایجاد کسب و کار و نیز برنامههای آموزشی برای ارتقاء قابلیتهای کارآفرینی افراد مستعد، تدوین شده است.
گرچه ویژگیهای ذاتی افراد مانند هوش، خلاقیت، عزم و اراده و خطرپذیری، سهم مهمی در شخصیت و عملکرد کارآفرینان دارد، اما اینگونه نیست که هر کس این ویژگیها را داشته باشد حتما یک کارآفرین باشد! در واقع این موارد از ویژگیهای یک کارآفرین بالقوه است. پژوهشها نشان میدهد که مهمترین عامل مؤثر در حرکت کارآفرینی از قوه به فعل، تقویت روحیه کارآفرینی در افراد از طریق آموزش است. تحقیقات بسیاری تأیید میکنند که فرآیند و برنامههای آموزشی خاص میتواند با تغییر نگرش و فرهنگ افراد و تجهیز آنها به دانش و مهارتهای خاص، راهی را که آنها احتمالاً با سعی و خطا و گذشت زمان طولانی به آن میرسند، بسیار کوتاه کرده و بهسرعت یک کارآفرین بالقوه را به یک کارآفرین بالفعل تبدیل کند.
کارآفرینی در دانشگاهها
آموزش کارآفرینی، امروزه در کشورهای صنعتی بخش قابل توجهی از برنامههای آموزشی دانشگاهها را به خود اختصاص داده است. در ایالات متحده، بیش از 50 دانشگاه (22 دانشگاه در بالاتر از 5 رشته تحصیلی)، آلمان 42 دانشگاه، سوئد 8 دانشگاه، ایتالیا 5 دانشگاه، فنلاند 6 دانشگاه، اتریش 7 دانشگاه، مالزی 4 دانشگاه، مجارستان 7 دانشگاه و در تایوان و بنگلادش و اندونزی حداقل 2 دانشگاه، کارآفرینی را تدریس میکنند. در ایران نیز طی سالهای اخیر، در حدود 12 مرکز کارآفرینی کار خود را در دانشگاههای کشور آغاز کردهاند که این مراکز مسئولیت تحقیق و آموزش را بر عهده دارند.
نقش اطلاعات و ارتباطات در کارآفرینی
نتیجهگیری
منابـــع و مراجــــع
۱ – فاطمه پیکری فر، فرشاد مه نگار، “بررسی نقش دانشگاهها در توسعه کارآفرینی”، کنفرانس ملی کارآفرینی و مدیریت کسب و کار، آبان 1391
۲ – Acs, Z. J., How is entrepreneurship good for economic growth? Innovations, 1:1, 97 -107,(2007)
۳ – Bruce, DonaldDouglas Holtz-Eakin, Who are the entrepreneurs? Evidence taxpayer data, Journal of Entrepreneurial FinanceBusiness Ventures, 1:1, 1-10. (2001)
۴ – http://www.entre-ed.org/research-reveals-the-benefits-of-educating-children-in entrepreneurship/
۵ – http://www.businessnewsdaily.com/2642-entrepreneurship.html
۶ – https://hbr.org/2016/09/we-need-to-expand-our-definition-of-entrepreneurship
۷ – http://article.tebyan.net/144261/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%81%D8%B1 %DB%8C%D9%86%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-
۸ – http://idu.khuisf.ac.ir/ShowPage.aspx?page_=form&order=show&lang=1&sub=46&PageId=1031&codeV=2&tempname=karafarini
۹ – http://www.fara.ir/blogfa/?newsid=455
۱۰ – http://www.karafarini.ir/page.aspx?6
۱۱ – http://www.paggu.com/entrepreneurship/history-of-entrepreneurship-and-gurus/